Το Έργο
Τα είδη του γένους Aedes αποτελούν σημαντικό πρόβλημα της δημόσιας υγείας παγκοσμίως, με πάνω από 3.5 δισεκατομμύρια ανθρώπων να είναι εκτεθειμένοι σε ασθένειες που μεταδίδονται από αυτά όπως Δάγκειο (Dengue), Chikungunya, Zika και Κίτρινο Πυρετό (Yellow Fever). Τα συμβατικά προγράμματα διαχείρισης των κουνουπιών-φορέων βασίζονται σχεδόν αποκλειστικά στην εφαρμογή βιοκτόνων (κοινώς «ψεκασμοί») και όχι στην απομάκρυνση των εστιών ανάπτυξής του.
Συμμετέχοντες Φορείς
Πληροφοριακό υλικό του έργου
Επικαιρότητα
- 1
- 2
Εκδηλώσεις, Διάχυση πληροφορίας, Συνεντεύξεις
Εστίες αναπαραγωγής κουνουπιών
Το Ασιατικό κουνούπι τίγρης (Aedes albopictus) αναπτύσσεται στο αστικό περιβάλλον και τα συμβατικά προγράμματα διαχείρισης των κουνουπιών δεν έχουν καταφέρει να μειώσουν τους πληθυσμούς του. Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι ότι βασίζονται σχεδόν αποκλειστικά στην εφαρμογή βιοκτόνων (κοινώς «ψεκασμοί») και όχι στην απομάκρυνση των εστιών ανάπτυξής του.
Στην περίπτωση του Ασιατικού κουνουπιού τίγρης η εξάλειψη των εστιών ανάπτυξής του θεωρείται μείζονος σημασίας στην ορθή διαχείρισή του (κανόνας που ισχύει για όλα τα είδη κουνουπιών και αρθροπόδων δημόσιας υγείας, https://www.conops.gr/orthi-antimetopisi-arthropodon/). Όμως, στις αστικές περιοχές οι εστίες για το συγκεκριμένο είδος είναι πολύ δύσκολο να εντοπιστούν και να διαχειριστούν.
Παρακάτω έχουν συλλεχθεί διάφορα βίντεο με εστίες αναπαραγωγής κουνουπιών που εντοπίζουμε στο αστικό περιβάλλον.
ΑΙΜ COST: Διαχείριση εστιών αναπαραγωγής χωροκατακτητικών κουνουπιών Aedes για την αποφυγή παραγωγής κουνουπιών
Όσα πρέπει να ξέρουμε για τα κουνούπια | LIFE CONOPS
Συχνές Ερωτήσεις
Η τεχνική εξαπόλυσης στείρων εντόμων (Sterile Insect Technique- SIT) είναι μια μέθοδος φιλική προς το περιβάλλον με σκοπό τη διαχείριση επιβλαβών εντόμων και στοχεύει σε ένα είδος (επιλεκτική μέθοδος). Βασίζεται στην εξαπόλυση στειρωμένων αρσενικών εντόμων, των οποίων η στείρωση επιτυγχάνεται με μεθόδους που βασίζονται στη χρήση ραδιενέργειας, κυρίως με X-rays (από μηχανήματα όμοια με αυτά που υπάρχουν σε νοσοκομεία και ιατρικά κέντρα) και όχι με γενετικές μεθόδους. Τα στειρωμένα αρσενικά έντομα που εξαπολύονται συζευγνύονται με τα θηλυκά των φυσικών πληθυσμών και επάγουν στείρωση με αποτέλεσμα να μην παραχθούν απόγονοι (απόθεση μη γόνιμων αυγών από τα θηλυκά). Η συνεχής εξαπόλυση στειρωμένων αρσενικών σε πολλαπλάσιους αριθμούς από εκείνους του φυσικού πληθυσμού-στόχου σταδιακά οδηγεί στη δραστική μείωση του μεγέθους του φυσικού πληθυσμού και, σε ειδικές περιπτώσεις, ακόμα και στην πλήρη εξάλειψή του (εφόσον αυτό αποτελεί επιθυμητό στόχο).
Τα έντομα εκτίθενται για συγκεκριμένο χρόνο σε ακτινοβολία ακτινών Χ (X-rays) ή ακτινών Γάμα (Gamma rays) στοχεύοντας στον αναπαραγωγικό ιστό καθιστώντας τα εντέλει στείρα. Για κάθε είδος εντόμου εφαρμόζεται διαφορετική δόση ακτινοβολίας προκειμένου να στειρώνονται χωρίς να πεθαίνουν ή να υποβαθμίζονται άλλες βασικές τους λειτουργίες (πχ ικανότητα σύζευξης, πτητική ικανότητα κτλ).
Τα έντομα που έχουν υποστεί ακτινοβολία δεν είναι ραδιενεργά και δεν αποτελούν κίνδυνο για τους ανθρώπους, τα ζώα και το περιβάλλον. Η εφαρμογή της ακτινοβολίας γίνεται σε ειδικές εγκαταστάσεις οι οποίες λαμβάνουν όλα τα μέτρα προστασίας του προσωπικού (παρόμοιο με τις εγκαταστάσεις μηχανημάτων ακτινογραφίας στα νοσοκομεία).
Σχετικό Ενημερωτικό βίντεο:
Πώς αξιοποιείται η ραδιενέργεια
Παναγιώτα Φούντα, υπεύθυνη Διεθνών και Δημοσίων Σχέσεων της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (EEAE)
https://www.youtube.com/watch?v=Bx4TrophSXE
Δείτε ένα σχετικό ενημερωτικό βίντεο για το πώς αξιοποιείται η ραδιενέργεια:
Παναγιώτα Φούντα, υπεύθυνη Διεθνών και Δημοσίων Σχέσεων της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (EEAE)* https://www.youtube.com/watch?v=Bx4TrophSXE
*Εθνικό Γραφείο Διασύνδεσης του Διεθνή Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ, International Atomic Energy Agency – IAEA) στην Ελλάδα
Τα αρσενικά κουνούπια δε λαμβάνουν γεύμα αίματος (δεν τσιμπάνε) και επομένως δε συμμετέχουν στον κύκλο της διάδοσης των ασθενειών. Επιπλέον, τα στειρωμένα κουνούπια δεν μπορούν να παράγουν απογόνους και επομένως δε συμβάλουν στην αύξηση του πληθυσμού των κουνουπιών. Η απελευθέρωση στειρωμένων αρσενικών κουνουπιών δεν ενέχει κανένα κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία ή το περιβάλλον.
Σχετικά ενημερωτικά βίντεο
LIFE CONOPS – «Όσα πρέπει να ξέρουμε για τα κουνούπια» & «Η ζωή των κουνουπιών»
https://www.conops.gr/category/videos-el/
Προτεινόμενα ενημερωτικά άρθρα
Βιολογικός κύκλος https://www.conops.gr/bilogikos-kyklos/
«Κώνωψ ο σπιτικός» https://www.conops.gr/κώνωψ-ο-σπιτικός/
Δείτε εδώ τις πιο συχνές ερωτήσεις για τα κουνούπια https://www.conops.gr/syxnes-erwthseis/
Όπως όλα τα έντομα έτσι και τα κουνούπια χρειάζονται ενέργεια (τροφή) για τις δραστηριότητες που επιτελούν (όπως πτήση, σύζευξη, κ.α.), την οποία λαμβάνουν από το νέκταρ των λουλουδιών, τις μελιτώδεις εκκρίσεις εντόμων (π.χ. αφίδες) και τα ώριμα φρούτα. Τα θηλυκά κουνούπια, μόνο, χρειάζονται επιπλέον και αίμα, ως πηγή πρωτεϊνών, για την παραγωγή των αυγών τους.
Λόγω της λήψης αίματος από ανθρώπους και ζώα, τα θηλυκά κουνούπια είναι υπεύθυνα για τη μετάδοση πληθώρας ασθενειών. Η SIT στοχεύει στη συνολική μείωση του πληθυσμού του κουνουπιού-στόχου και κατ’ επέκταση και των θηλυκών κουνουπιών, με αποτέλεσμα τόσο τη μείωση της μετάδοσης των ασθενειών που μεταφέρουν όσο και την όχληση.
Σχετικό ενημερωτικό βίντεο:
Η ανάγκη μείωσης του πληθυσμού των κουνουπιών
Δρ Παναγιώτης Μυλωνάς, Αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο https://www.youtube.com/watch?v=O7DQnd96-VE&t=71s
Λόγω της λήψης αίματος από ανθρώπους και ζώα, τα θηλυκά κουνούπια είναι υπεύθυνα για την μετάδοση πληθώρας ασθενειών. Η SIT στοχεύει στη συνολική μείωση του πληθυσμού του κουνουπιού-στόχου και κατ’ επέκταση και των θηλυκών κουνουπιών, με αποτέλεσμα τόσο τη μείωση της μετάδοσης των ασθενειών που μεταφέρουν όσο και στην όχληση.
Δείτε ένα σχετικό ενημερωτικό βίντεο:
Δρ Παναγιώτης Μυλωνάς, αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, εξηγεί τη γενικότερη δράση του Ινστιτούτου και την ανάγκη μείωσης του πληθυσμού των κουνουπιών https://www.youtube.com/watch?v=O7DQnd96-VE&t=71s
Ο ΔΟΑΕ είναι το παγκόσμιο κέντρο συνεργασίας στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας και εργάζεται με στόχο τη χρήση ειρηνικών εφαρμογών της που συμβάλλουν στην ανθρώπινη υγεία, τα τρόφιμα και τη γεωργία. Μέσω της συνεργασίας του Διεθνή Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (International Atomic Energy Agency – IAEA) και του Διεθνή Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (Food and Agriculture Organization of the United Nations – FAO) εδώ και δεκαετίες πραγματοποιείται έρευνα για την ανάπτυξη, εφαρμογή και αξιολόγηση της τεχνικής εξαπόλυσης στείρων εντόμων με στόχο την καταπολέμηση διαφόρων επιβλαβών εντόμων, συμπεριλαμβανομένου και των κουνουπιών.
Δείτε σχετικό ενημερωτικό βίντεο
Dr Jérémy BOUYER, επικεφαλής των αντίστοιχων προγραμμάτων της συνεργασίας FAO/ΙΑΕΑ*
https://www.youtube.com/watch?v=K8cjQ_XNwuQ&t=180s
*Σύμπραξη στη δημιουργία ενός εργαστηρίου (https://www.iaea.org/topics/insect-pest-control/laboratory), μεταξύ του Διεθνή Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ, International Atomic Energy Agency – IAEA) και του Διεθνή Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (Food and Agriculture Organization of the United Nations – FAO).
Δείτε σχετικό ενημερωτικό βίντεο
Dr Jérémy BOUYER, επικεφαλής των αντίστοιχων προγραμμάτων της συνεργασίας FAO/ΙΑΕΑ* https://www.youtube.com/watch?v=K8cjQ_XNwuQ&t=180s
* Σύμπραξη στη δημιουργία ενός εργαστηρίου (https://www.iaea.org/topics/insect-pest-control/laboratory), μεταξύ του Διεθνή Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ, International Atomic Energy Agency – IAEA) και του Διεθνή Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (Food and Agriculture Organization of the United Nations – FAO).
Η SIT αναπτύχθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και έχει χρησιμοποιηθεί σε πολλές χώρες για τη διαχείριση επιβλαβών εντόμων, όπως π.χ. της μύγας της Μεσογείου και των μυγών τσε-τσε. Τα τελευταία χρόνια η SIT χρησιμοποιείται και κατά των κουνουπιών, με έμφαση στα χωροκατακτητικά είδη (https://www.conops.gr/european-centre-for-disease-prevention-and-control-ecdc/) που μεταδίδουν ασθένειες. Μερικές χώρες που ήδη έχουν κάνει πιλοτικές δοκιμές ή μεγάλης έκτασης εφαρμογή είναι η Βραζιλία, η Κίνα, η Κούβα, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ελλάδα, η Ιταλία, ο Μαυρίκιος, το Μεξικό, η Ισπανία και οι ΗΠΑ.
Σχετικό ενημερωτικό βίντεο:
Πού αλλού έχει εφαρμοστεί η SIT;
Kαθ. Νίκος Παπαδόπουλος, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Πώς εφαρμόζουμε στην Ελλάδα τη μέθοδο στείρωσης κουνουπιών
Δρ Αντώνιος Μιχαηλάκης, Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, Προϊστάμενος Εργαστηρίου Εντόμων και Παρασίτων Υγειονομικής Σημασίας
Δείτε σχετικά ενημερωτικά βίντεο:
Πού έχει εφαρμοστεί η SIT;
Kαθ. Νίκος Παπαδόπουλος, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας https://www.youtube.com/watch?v=1oYlg2ya0Rw
Πώς εφαρμόζουμε στην Ελλάδα τη μέθοδο στείρωσης κουνουπιών
Δρ Αντώνιος Μιχαηλάκης, Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, https://www.youtube.com/watch?v=r3Dgbx449IQ
Η SIT είναι μια επιλεκτική, φιλική προς το περιβάλλον, μέθοδος καταπολέμησης επιβλαβών εντόμων και μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμη έναντι εντόμων που είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν χρησιμοποιώντας συμβατικές τεχνικές π.χ. εφαρμογές βιοκτόνων («ψεκασμοί»). Είναι, επίσης, μια μέθοδος για τη διαχείριση εντόμων που έχουν μεγάλο αριθμό εστιών αναπαραγωγής που δεν μπορούν να εντοπιστούν εύκολα (π.χ. Ασιατικό κουνούπι τίγρης, https://www.conops.gr/category/kounoupi-tigrhs/) ή όταν υπάρχει ανάγκη να μειωθεί η χρήση των βιοκτόνων (εντομοκτόνων) για περιβαλλοντικούς λόγους, καθώς επίσης και όταν οι φυσικοί πληθυσμοί των κουνουπιών έχουν αναπτύξει ανθεκτικότητα στα βιοκτόνα.
Υπάρχουν και άλλες τεχνικές παρόμοιες ως προς την ιδέα και τον στόχο, αλλά ο μηχανισμός με τον οποίο προκαλείται η στείρωση στον πληθυσμό του εντόμου στόχου είναι διαφορετικός. Η στείρωση μπορεί να προκληθεί με διαγονιδιακά εργαλεία ή με τη μόλυνση των εντόμων με μικροοργανισμούς που μπορούν να προκαλέσουν αναπαραγωγική ασυμβατότητα, όπως είναι τα βακτήρια του γένους Wolbachia.
Η μέθοδος SIT που χρησιμοποιείται στην Ευρώπη χρησιμοποιεί αποκλειστικά ελεγχόμενη ακτινοβολία για τη στείρωση των εντόμων και προτείνεται από τον ΙΑΕΑ και τον FAO.
Η μέθοδος SIT που χρησιμοποιείται στην Ευρώπη χρησιμοποιεί αποκλειστικά ελεγχόμενη ακτινοβολία για τη στείρωση των εντόμων και προτείνεται από τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ, International Atomic Energy Agency – IAEA) και τον Διεθνή Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (Food and Agriculture Organization of the United Nations – FAO).
Προτεινόμενες βιβλιογραφίες
Dyck, V. A., Hendrichs, J., and Robinson, A. S. eds. (2021). Sterile Insect Technique: Principles and Practice in Area-Wide Integrated Pest Management. 2nd ed. Boca Raton, FL: CRC Press, Taylor and Francis Group, LLC Available at: https://www.taylorfrancis.com/https://www.taylorfrancis.com/books/oa-edit/10.1201/9781003035572/sterile-insect-technique-dyck-hendrichs-robinson [Accessed May 20, 2021].
Hendrichs, J., Pereira, R., and Vreysen, M. J. B. eds. (2021). Area-wide Integrated Pest Management: Development and Field Application. Boca Raton, FL: CRC Press, Taylor and Francis Group, LLC.
